بخش نهم : پس از شهادت
اشاره
فصل یکم: نهایت سنگ دلی
فصل دوم: نشانه های آشکار شده
فصل سوم: به خاک سپاری شهیدان
فصل چهارم: ماجرای سرهای شهیدان
فصل پنجم: کرامت های دیده شده از سرِ سیّدُ الشهداعلیه السلام
فصل ششم: از کربلا تا کوفه
فصل هفتم: از کوفه تا شام
الفصل الأوّل : غایَهُ القَساوَهِ1 / 1سَلبُ الإِمامِ !تاریخ الطبری عن أبی مخنف عن جعفر بن محمّد بن علیّ [الصّادق] علیه السلام :سُلِبَ الحُسَینُ علیه السلام ما کانَ عَلَیهِ ، فَأَخَذَ سَراویلَهُ بَحرُ بنُ کَعبٍ ، وأخَذَ قَیسُ بنُ الأَشعَثِ قَطیفَتَهُ (1) وکانَت مِن خَزٍّ ، وکانَ یُسَمّی بَعدُ قَیسَ قَطیفَهٍ وأخَذَ نَعلَیهِ رَجُلٌ مِن بَنی أودٍ ، یُقالُ لَهُ : الأَسوَدُ ، وأخَذَ سَیفَهُ رَجُلٌ مِن بَنی نَهشَلِ بنِ دارِمٍ ، فَوَقَعَ بَعدَ ذلِکَ إلی أهلِ حَبیبِ بنِ بُدَیلٍ . (2)
تاریخ الطبری عن حُمید بن مسلم :إنَّ رَجُلاً مِن کِندَهَ ، یُقالُ لَهُ : مالِکُ بنُ النُّسَیرِ مِن بَنی بَدّاءَ أتاهُ ، فَضَرَبَهُ عَلی رَأسِهِ بِالسَّیفِ ، وعَلَیهِ بُرنُسٌ لَهُ ، فَقَطَعَ البُرنُسَ (3) وأصابَ السَّیفُ رَأسَهُ ، فَأَدمی رَأسَهُ ، فَامتَلَأَ البُرنُسُ دَما . فَقالَ لَهُ الحُسَینُ علیه السلام : لا أکَلتَ بِها ولا شَرِبتَ ، وحَشَرَکَ اللّهُ مَعَ الظّالِمینَ ! قالَ : فَأَلقی ذلِکَ البُرنُسَ ، ثُمَّ دَعا بِقَلَنسُوَهٍ (4) ، فَلَبِسَها وَاعتَمَّ وقَد أعیا وبَلَّدَ (5) ، وجاءَ الکِندِیُّ حَتّی أخَذَ البُرنُسَ وکانَ مِن خَزٍّ فَلَمّا قَدِمَ بِهِ بَعدَ ذلِکَ عَلَی امرَأَتِهِ اُمِّ عَبدِ اللّهِ ابنَهِ الحُرِّ ، اُختِ حُسَینِ بنِ الحُرِّ البَدِّیِّ ، أقبَلَ یَغسِلُ البُرنُسَ مِنَ الدَّمِ . فَقالَت لَهُ امرَأَتُهُ : أسَلَبَ ابنِ بِنتِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله تُدخِلُ بَیتی ؟ ! أخرِجهُ عَنّی . فَذَکَرَ أصحابُهُ أنَّهُ لَم یَزَل فَقیرا بِشَرٍّ حَتّی ماتَ . (6)
.
1- .القَطِیفَهُ : کساء له خَمْل (النهایه : ج 4 ص 84 «قطف») .
2- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 453 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 572 ، أنساب الأشراف : ج 3 ص 409 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام نحوه وراجع : الأخبار الطوال : ص 302 .
3- .البُرنُس : کلّ ثوب رأسه منه ملتزق به (النهایه : ج 1 ص 122 «برنس») .
4- .القَلَنْسُوَه : من ملابس الرؤوس معروف (لسان العرب : ج 6 ص 181 «قلس») .
5- .بَلَّدَ الرجل : إذا لم یتّجه لشیء ، وبَلَّدَ : إذا نکّس فی العمل وضعف حتّی فی الجری (لسان العرب : ج 3 ص 96 «بلد») .
6- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 448 ، أنساب الأشراف : ج 3 ص 408 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 35 وفیه «مالک بن نسر» ؛ مثیر الأحزان : ص 73 ، إعلام الوری : ج 1 ص 467 ، شرح الأخبار : ج 3 ص 163 ح 1090 عن المدائنی وفیه «مالک بن بشیر» ولیس فی الثلاثه الأخیره ذیله من «وقد أعیا» ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 57 وفیه «مالک بن الیسر» وکلّها نحوه ، بحار الأنوار : ج 45 ص 53 .
فصل یکم : نهایت سنگ دلی
1 / 1تاراج کردن وسایل امام علیه السلام
تاریخ الطبری به نقل از ابو مِخنَف ، از امام صادق علیه السلام : لباسی را که به تن حسین علیه السلام بود ، به تاراج بردند . بحر بن کعب ، شلوار ایشان را برداشت و قیس بن اشعث ، قطیفه (1) ایشان را بُرد که از جنس خز بود و از آن پس ، «قیسِ قطیفه» نامیده شد . مردی از قبیله بنی اَوْد ، به نام اَسوَد ، کفش های ایشان و مردی از قبیله بنی نَهشَل بن دارِم ، شمشیر ایشان را به تاراج برد . شمشیر ایشان ، بعدها به دست خانواده حبیب بن بُدَیل افتاد .
تاریخ الطبری به نقل از حُمَید بن مسلم : مردی از قبیله کِنده از تیره بنی بَدّاء ، به نام مالک بن نُسَیر ، به نزد حسین علیه السلام آمد و با شمشیر ، بر سر ایشان زد ، تا آن جا که کلاهِ زیر کلاهْ خودِ ایشان را شکافت . شمشیر به سر ایشان رسید و آن را خون انداخت و کلاه ، پر از خون شد . حسین علیه السلام به او فرمود : «دیگر با آن [دست] ، نخوری و ننوشی و خداوند ، تو را با ستمکاران ، محشور کند!» . حسین علیه السلام آن کلاه را انداخت و کلاه دیگری خواست و آن را بر سر نهاد و عمامه پیچید ؛ امّا ناتوان و بی حال شده بود . مرد کِنْدی آمد و کلاه نخست را که از خز بود ، برداشت و پس از ماجرای کربلا ، آن را به زنش امّ عبد اللّه ، دختر حُر و خواهر حسین بن حُرّ بَدّی ، نشان داد و به او سپرد تا آن را از خون بشوید . زنش به او گفت : آیا لباس فرزند دختر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را به درون خانه ام می آوری؟! آن را از من دور کن . دوستانش می گویند که او هماره در بدبختی و نکبت به سر برد تا مرد .
.
1- .قطیفه : جامه یا پارچه پُرزدار .
الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) :لَمّا قُتِلَ الحُسَینُ علیه السلام انتُهِبَ ثَقَلُهُ ، فَأَخَذَ سَیفَهُ القَلانِسُ النَهشَلِیُّ ، وأخَذَ سَیفا آخَرَ جُمَیعُ بنُ الخلقِ الأَودِیُّ ، وأخَذَ سَراویلَهُ بَحرُ المَلعونُ ابنُ کَعبٍ التَّمیمِیُّ ، فَتَرَکَهُ مُجَرَّدا ، وأخَذَ قَطیفَتَهُ قَیسُ بنُ الأَشعَثِ بنِ قَیسٍ الکِندِیُّ ، فَکانَ یُقالُ لَهُ : قَیسُ قَطیفَهٍ ، وأخَذَ نَعلَیهِ الأَسوَدُ بنُ خالِدٍ الأَودِیُّ ، وأخَذَ عِمامَتَهُ جابِرُ بنُ یَزیدَ ، وأخَذَ بُرنُسَهُ وکانَ مِن خَزٍّ مالِکُ بنُ بَشیرٍ الکِندِیُّ . (1)
الإرشاد :ثُمَّ أقبَلوا عَلی سَلبِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَأَخَذَ قَمیصَهُ إسحاقُ بنُ حَیوَهَ الحَضرَمِیُّ ، وأخَذَ سَراویلَهُ أبجَرُ بنُ کَعبٍ ، وأخَذَ عِمامَتَهُ أخنَسُ بنُ مَرثَدٍ ، وأخَذَ سَیفَهُ رَجُلٌ مِن بَنی دارِمٍ ، وَانتَهَبوا رَحلَهُ وإبِلَهُ وأثقالَهُ ، وسَلَبوا نِساءَهُ . (2)
.
1- .الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) : ج 1 ص 479 ، الردّ علی المتعصّب العنید : ص 40 نحوه وفیه «الفلافس النهشلی» و «جابر بن زید» .
2- .الإرشاد : ج 2 ص 112 ، إعلام الوری : ج 1 ص 469 وراجع : روضه الواعظین : ص 209 وکشف الغمّه : ج 2 ص 263 ومطالب السؤول : ص 76 .
الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) :هنگامی که حسین علیه السلام کشته شد ، وسایلش را به تاراج بردند . قَلانِس نَهْشَلی و جُمَیع بن خلق اَوْدی ، هر کدام ، یکی از شمشیرهای ایشان را به تاراج بردند و بحر بن کعب تمیمی ملعون ، شلوار ایشان را برداشت و ایشان را برهنه نهاد . قیس بن اشعث بن قیس کِندی نیز قطیفه ایشان را برد و از این رو ، به او قیسِ قطیفه می گفتند . اَسوَد بن خالد اَوْدی ، کفش های ایشان را برد و جابر بن یزید ، عمامه ایشان و مالک بن بشیر کِندی نیز کلاه خز ایشان را به غارت برد .
الإرشاد :سپس به تاراج کردن وسایل امام حسین علیه السلام روی آوردند . اسحاق بن حَیوه حَضْرَمی ، پیراهن امام علیه السلام و اَبجَر بن کعب ، شلوار ایشان و اَخنَس بن مَرثَد ، عمامه ایشان و مردی از بنی دارِم ، شمشیر ایشان را به تارج برد . اثاث و شتران و وسایل سفر امام علیه السلام و حتّی زیورآلات زنان ایشان را نیز غارت کردند .
مثیر الأحزان :لَمّا قُتِلَ [الحُسَینُ علیه السلام ] مالَ النّاسُ إلی سَلَبِهِ یَنهَبونَهُ ، فَأَخَذَ قَطیفَتَهُ قَیسُ بنُ الأَشعَثِ ، فَسُمِّیَ قَیسَ القَطیفَهِ ، وأخَذَ عِمامَتَهُ جابِرُ بنُ یَزیدَ ، وقیلَ : أخنَسُ بنُ مَرثَدِ بنِ عَلقَمَهَ الحَضرَمِیُّ ، فَاعتَمَّ بِها ، فَصارَ مَعتوها ، وأخَذَ بُرنُسَهُ مالِکُ بنُ بَشیرٍ الکِندِیُّ ، وکانَ مِن خَزٍّ ، وأتَی امرَأَتَهُ ، فَقالَت لَهُ : أسَلَبُ الحُسَینِ علیه السلام یُدخَلُ بَیتی ؟ ! وَاختَصَما . قیلَ : لَم یَزَل فَقیرا حَتّی هَلَکَ . وأخَذَ قَمیصَهُ إسحاقُ بنُ حُوَیَّهَ ، فَصارَ أبرَصَ . ورُوِیَ أنَّهُ وُجِدَ فِی القَمیصِ مِئَهٌ وبِضعَ عَشَرَ ما بَینَ رَمیَهٍ وطَعنَهٍ وضَربَهٍ . قالَ الصّادِقُ علیه السلام : وُجِدَ بِهِ ثَلاثٌ وثَلاثونَ طَعنَهً (1) وأربَعُ وثَلاثونَ ضَربَهً . وأخَذَ دِرعَهُ البَتراءَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ ، وأخَذَ خاتَمَهُ بَجدَلُ بنُ سُلَیمٍ الکَلبِیُّ ، وقَطَعَ إصبَعَهُ ، وأخَذَ سَیفَهُ القُلافِسُ النَّهشَلِیُّ ، وقیلَ : جُمَیعُ بنُ الحلقِ الأَودِیُّ . (2)
الملهوف :ثُمَّ أقبَلوا عَلی سَلَبِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَأَخَذَ قَمیصَهُ إسحاقُ بنُ حوبهَ (3) الحَضرَمِیُّ لَعَنَهُ اللّهُ ، فَلَبِسَهُ ، فَصارَ أبرَصَ ، وَامتَعَطَ شَعرُهُ ... وأخَذَ سَراویلَهُ بَحرُ بنُ کَعبٍ التَّیمِیُّ (4) لَعَنَهُ اللّهُ ، ورُوِیَ أنَّهُ صارَ زَمِنا (5) مُقعَدا مِن رِجلَیهِ . وأخَذَ عِمامَتَهُ أخنَسُ بنُ مَرثَدِ بنِ عَلقَمَهَ الحَضرَمِیُّ لَعَنَهُ اللّهُ ، وقیلَ : جابِرُ بنُ یَزیدَ الأَودِیُّ لَعَنَهُ اللّهُ ، فَاعتَمَّ بِها ، فَصارَ مَعتوها ، وأخَذَ نَعلَیهِ الأَسوَدُ بنُ خالِدٍ . وأخَذَ خاتَمَهُ بَجدَلُ بنُ سُلَیمٍ الکَلبِیُّ لَعَنَهُ اللّهُ ، فَقَطَعَ إصبَعَهُ علیه السلام مَعَ الخاتَمِ ، وهذا أخَذَهُ المُختارُ ، فَقَطَعَ یَدَیهِ ورِجلَیهِ ، وتَرَکَهُ یَتَشَحَّطُ (6) فی دَمِهِ حَتّی هَلَکَ . وأخَذَ قَطیفَهً لَهُ علیه السلام کانَت مِن خَزٍّ قَیسُ بنُ الأَشعَثِ لَعَنَهُ اللّهُ . وأخَذَ دِرعَهُ البَتراءَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ لَعَنَهُ اللّهُ ، فَلَمّا قُتِلَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ ، وَهَبَهَا المُختارُ لِأَبی عَمرَهَ قاتِلِهِ . وأخَذَ سَیفَهُ جُمَیعُ بنُ الخلقِ الأَودِیُّ (7) ، وقیلَ : رَجُلٌ مِن بَنی تَمیمٍ ، یُقالُ لَهُ : الأَسوَدُ بنُ حَنظَلَهَ لَعَنَهُ اللّهُ . وفی رِوایَهِ ابنِ سَعدٍ : أنَّهُ أخَذَ سَیفَهُ الفلافِسُ (8) النَّهشَلِیُّ ، وزادَ مُحَمَّدُ بنُ زَکَرِیّا : أنَّهُ وَقَعَ بَعدَ ذلِکَ إلی بِنتِ حَبیبِ بنِ بُدَیلٍ ، وهذَا السَّیفُ المَنهوبُ لَیسَ بِذِی الفَقارِ ؛ فَإِنَّ ذلِکَ کانَ مَذخورا ومَصونا مَعَ أمثالِهِ مِن ذَخائِرِ النُّبُوَّهِ وَالإِمامَهِ ، وقَد نَقَلَ الرُّواهُ تَصدیقَ ما قُلناهُ وصورَهَ ما حَکَیناهُ . (9)
.
1- .هذه الکلمه سقطت من المصدر ، وأثبتناها من شرح الأخبار .
2- .مثیر الأحزان : ص 76 وراجع : شرح الأخبار : ج 3 ص 164 ح 1092 وص 165 ح 1094 وتذکره الخواص : ص 253 .
3- .. فی بحار الأنوار : «حویّه» بدل «حوبه» .
4- .فی بحار الأنوار : «أبجر بن کعب التمیمی» .
5- .الزمانه : العاهه . یقال : زَمِن الشخص زَمَنا وزَمانهً : أی مرض مرضا یدوم زمانا طویلاً (مجمع البحرین : ج 2 ص 782 «زمن») .
6- .یتشحّط فی دمه : أی یتخبّط فیه ویضطرب ویتمرّغ (لسان العرب : ج 7 ص 328 «شحط») .
7- .فی بحار الأنوار : «الأزدی» بدل «الأودی» .
8- .فی بحار الأنوار : «القلافس» بدل «الفلافس» .
9- .الملهوف : ص 177 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 57 وراجع : الثاقب فی المناقب : ص 337 ح 282 .
مثیر الأحزان :هنگامی که امام حسین علیه السلام به شهادت رسید ، مردم ، سرگرم تاراج کردن وسایل امام علیه السلام شدند . قیس بن اشعث ، قطیفه امام علیه السلام را گرفت که از این رو ، قیس قطیفه نامیده شد . جابر بن یزید ، عمامه ایشان را برد و گفته شده که عمامه را اخنس بن مَرثَد بن عَلقمه حَضرَمی برداشت و به سرش بست و کم عقل شد . مالک بن بشیر کِندی نیز کلاه خز امام علیه السلام را برد و چون پیش همسرش آمد ، زنش به او گفت : آیا تاراج شده از حسین علیه السلام را به درون خانه ام می آوری ؟! و با هم کشمکش کردند . گفته شده : او هماره در فقر زیست تا مرد . و اسحاق بن حُوَیّه ، پیراهن امام علیه السلام را برد و پیسی گرفت . روایت شده که در پیراهن ایشان ، بیش از صد و ده جای اصابت تیر و نیزه و شمشیر یافتند ، و به فرموده امام صادق علیه السلام ، سی و سه جای نیزه ، و سی و چهار جای ضربه شمشیر یافتند . عمر بن سعد ، زره امام علیه السلام را که اندازه بدن ایشان بود ، و بَجدَل بن سُلَیم کلبی ، انگشتر ایشان را بردند . بجدل [برای این کار ، ]انگشت امام علیه السلام را قطع کرد . قَلانِس نَهشَلی هم شمشیر امام علیه السلام را برداشت ، و گفته شده که شمشیر را جُمَیع بن حلق اَوْدی برد .
الملهوف :آن گاه ، به تاراج کردن جامه های امام حسین علیه السلام روی آوردند . اسحاق بن حَوبه حضرمی که خدا لعنتش کند ، پیراهن امام علیه السلام را برد و آن را پوشید ؛ امّا پیسی گرفت و مویش ریخت . . . . بحر بن کعب تَیمی که خدا لعنتش کند ، شلوار امام علیه السلام را به غارت برد و نقل شده که از دو پا ، فلج و زمینگیر شد . اَخْنَس بن مَرثَد بن علقمه حضرمی که خدا لعنتش کند ، عمامه امام علیه السلام را برداشت و گفته شده که جابر بن یزید اَوْدی که خدا لعنتش کند ، عمامه را برد و به سرش پیچید و سبک مغز و کم عقل گردید . اسود بن خالد هم کفش های امام علیه السلام را تاراج کرد و بَجدَل بن سُلَیم کلبی که خدا لعنتش کند ، انگشتر امام علیه السلام را برداشت . او انگشت ایشان را که انگشتر داشت ، قطع کرد . [بعدها ]مختار ، او را دستگیر کرد و دست و پاهایش را برید و او را وا نهاد تا در خونش بغلتد و هلاک شود . قطیفه خز امام علیه السلام را قیس بن اشعث که خدا لعنتش کند غارت کرد و زرهِ کوتاه (تن پوشِ) امام علیه السلام را عمر بن سعد که خدا لعنتش کند برداشت و هنگامی که عمر بن سعد به قتل رسید ، مختار ، آن را به قاتل وی ، ابو عمره ، بخشید . جُمَیع بن خلق اَوْدی ، شمشیر امام علیه السلام را برد و گفته شده که مردی از بنی تمیم ، به نام اسود بن حنظله که خدا لعنتش کند ، آن را به تاراج برد در روایت [محمّد] ابن سعد نیز آمده است که فلافِس نَهشَلی ، شمشیر ایشان را برد و محمّد بن زکریّا افزوده است که پس از آن ، شمشیر به دست دختر حبیب بن بُدَیل افتاد . این شمشیرِ به تاراج رفته ، غیر از شمشیر ذو الفقار است که با دیگر چیزهای مشابهش ، جزو گنجینه نبوّت و امامت ، مصون و محفوظ ، نگاهداری می شود . راویان نیز در تصدیق همین نقل ، مطالبی مشابه آن ، گزارش کرده اند .
مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی :ثُمَّ تَقَدَّمَ الأَسوَدُ بنُ حَنظَلَهَ ، فَأَخَذَ سَیفَهُ ، وأخَذَ جَعوَنَهُ الحَضرَمِیُّ قَمیصَهُ ، فَلَبِسَهُ فَصارَ أبرَصَ ، وسَقَطَ شَعرُهُ ... وأخَذَ سَراویلَهُ بَحیرُ بنُ عَمرٍو الجَرمِیُّ ، فَصارَ زَمِنا مُقعَدا مِن رِجلَیهِ ، وأخَذَ عِمامَتَهُ جابِرُ بنُ یَزیدَ الأَزدِیُّ ، فَاعتَمَّ بِها ، فَصارَ مَجذوما ، وأخَذَ مالِکُ بنُ نَسرٍ الکِندِیُّ دِرعَهُ ، فَصار مَعتوها ... وأخَذَ قَیسُ بنُ الأَشعَثِ قَطیفَهً لِلحُسَینِ علیه السلام کانَ یَجلِسُ عَلَیها ، فَسُمِّیَ لِذلِکَ قَیسَ قَطیفَهٍ ، وأخَذَ نَعلَیهِ رَجُلٌ مِنَ الأَزدِ ، یُقالُ لَهُ : الأَسوَدُ ... . وقالَ عُبَیدُ اللّهِ بنُ عَمّارٍ : رَأَیتُ عَلَی الحُسَینِ علیه السلام سَراویلَ تَلمَعُ ساعَهَ قُتِلَ ، فَجاءَ أبجَرُ بنُ کَعبٍ ، فَسَلَبَهُ وتَرَکَهُ مُجَرَّدا ، وذَکَرَ مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ الرَّحمنِ : أنَّ یَدَی أبجَرَ بنِ کَعبٍ کانَتا یَنضَحانِ الدَّمَ فِی الشِّتاءِ ، ویَیبَسانِ فِی الصَّیفِ کَأَنَّهُما عودٌ . (1)
1- .مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 37 و38 ، الفتوح : ج 5 ص 119 وفیه «جعفر بن الوبر الحضرمی» و «یحیی بن عمرو الحرمی» و «مالک بن بشر الکندی» ، ولیس فیه ذیله من «وقال عبید اللّه » ؛ المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 57 وفیه بزیاده : «وأخذ ثوبه جعوبه بن حویه الحضرمی ولبسه ، فتغیّر وجهه وحصّ شعره ، وبرص بدنه» بعد «مجذوما» وفیهما «جابر بن زید الأزدی» وکلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 45 ص 301 .
مقتل الحسین علیه السلام ، خوارزمی :آن گاه ، اَسوَد بن حَنظله پیش آمد و شمشیر حسین علیه السلام را برداشت . جَعوَنه حَضرَمی ، پیراهن ایشان را برداشت و آن را پوشید و پیسی گرفت و مویش ریخت . . . . بَحیر بن عمرو جَرمی ، شلوار ایشان را برداشت و از دو پا فلج و زمینگیر شد . جابر بن یزید اَزْدی ، عمامه ایشان را برداشت و آن را به سر خود پیچید و خوره گرفت . (1) مالک بن نَسر کِندی ، زره ایشان را برداشت و کم عقل گردید ... . قیس بن اشعث ، قطیفه حسین علیه السلام را که بر آن می نشست ، برداشت و از این رو ، قیسِ قطیفه نامیده شد و مردی از اَزْد به نام اسود نیز کفش های ایشان را برداشت ... . عبید اللّه بن عمّار می گوید : دیدم شلوار حسین ، به هنگام شهادتش می درخشد و اَبجَر بن کعب آمد و آن را برداشت و ایشان را برهنه رها کرد . محمّد بن عبد الرحمان نیز گفته است که از دستان ابجر بن کعب ، در زمستان ، خون می آمد و در تابستان نیز دستانش مانند چوب ، خشک می شد .
1- .ابن شهرآشوب در المناقب، افزوده است که جعوبه بن حویّه حضرمی ، لباس امام علیه السلام را برداشت و به تن کرد و رنگش دگرگون شد و مویش ریخت و بدنش خوره گرفت .
المناقب لابن شهرآشوب :سُلِبَ الحُسَینُ علیه السلام ما کانَ عَلَیهِ ، فَأَخَذَ عِمامَتَهُ جابِرُ بنُ یَزیدَ الأَزدِیُّ ، وقَمیصَهُ إسحاقُ بنُ حُوَیٍّ ، وثَوبَهُ جَعوَنَهُ بنُ حَوِیَّهَ الحَضرَمِیُّ ، وقَطیفَتَهُ مِن خَزٍّ قَیسُ بنُ الأَشعَثِ الکِندِیُّ ، وسَراویلَهُ بَحیرُ بنُ عُمَیرٍ الجَرمِیُّ ، ویُقالُ : أخَذَ سَراویلَهُ أبحَرُ بنُ کَعبٍ التَّمیمِیُّ ، وَالقَوسَ وَالحُلَلَ الرُّحَیلُ بنُ خَیثَمَهَ الجُعفِیُّ ، وهانِئُ بنُ شَبیبٍ الحَضرَمِیُّ ، وجَریرُ بنُ مَسعودٍ الحَضرَمِیُّ ، ونَعلَیهِ الأَسوَدُ الأَوسِیُّ ، وسَیفَهُ رَجُلٌ مِن بَنی نَهشَلٍ مِن بَنی دارِمٍ ، ویُقالُ : الأَسوَدُ بنُ حَنظَلَهَ ، فَأَحرَقَهُمُ المُختارُ بِالنّارِ . (1)
المنتظم :اِنتَهَبوا سَلَبَهُ [أی سَلَبَ الحُسَینِ علیه السلام ] ، فَأَخَذَ قَیسُ بنُ الأَشعَثِ عِمامَتَهُ ، وأخَذَ آخَرُ سَیفَهُ ، وأخَذَ آخَرُ نَعلَیهِ ، وآخَرُ سَراویلَهُ ، ثُمَّ انتَهَبوا مالَهُ . فَقالَ عُمَرُ (2) بنُ سَعدٍ : مَن أخَذَ شَیئا فَلیَرُدَّهُ ، فَما مِنهُم مَن رَدَّ شَیئا . (3)
.
1- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 111 .
2- .فی المصدر : «عمرو» بدل «عمر» ، وهو تصحیف .
3- .المنتظم : ج 5 ص 341 .
المناقب ، ابن شهرآشوب :آنچه به تن امام حسین علیه السلام بود ، برداشتند . عمامه اش را جابر بن یزید ازدی ، پیراهنش را اسحاق بن حُوَی ، جامه اش را جَعوَنه بن حَویّه حضرمی ، قطیفه خزش را قیس بن اشعث کِندی ، شلوارش را بَحیر بن عُمَیر جَرمی و یا مطابق برخی نقل ها اَبحَر بن کعب تمیمی بُرد . کمان و جامه های گران بهایش را رحیل بن خیثمه جُعفی و هانی بن شَبیب حضرمی و جَریر بن مسعود حضرمی برداشتند . کفش های امام علیه السلام را اسود اَوْسی و شمشیرش را مردی از تیره بنی نَهشَل از قبیله بنی دارِم و یا طبق گزارشی ، اسود بن حنظله برداشت . مختار ، [همه] اینان را به آتش سوزاند .
المنتظم :وسایل او (حسین علیه السلام ) را به تاراج بردند . قیس بن اشعث ، عمامه او را و دیگری شمشیرش را و آن یکی ، کفش ها و این یکی ، شلوارش را برداشت و سپس اموال او را به تاراج بردند . عمر بن سعد گفت : هر کس که چیزی برداشته ، برگردانَد ؛ امّا هیچ کدام ، چیزی بر نگرداندند .
1 / 2وَطؤُهُم بِخُیولِهِم جَسَدَ الإِمامِ علیه السلامتاریخ الطبری عن حُمید بن مسلم :ثُمَّ إنَّ عُمَرَ بنَ سَعدٍ نادی فی أصحابِهِ : مَن یَنتَدِبُ لِلحُسَینِ ویوطِئُهُ فَرَسَهُ ؟ فَانتَدَبَ عَشَرَهٌ ، مِنهُم : إسحاقُ بنُ حَیوَهَ الحَضرَمِیُّ ، وهُوَ الَّذی سَلَبَ قَمیصَ الحُسَینِ علیه السلام ، فَبَرِصَ بَعدُ ، وأحبَشُ بنُ مَرثَدِ بنِ عَلقَمَهَ بنِ سَلامَهَ الحَضرَمِیُّ ، فَأَتَوا فَداسُوا الحُسَینَ علیه السلام بِخُیولِهِم حَتّی رَضّوا ظَهرَهُ وصَدرَهُ ، فَبَلَغَنی أنَّ أحبَشَ بنَ مَرثَدٍ بَعدَ ذلِکَ بِزَمانٍ أتاهُ سَهمُ غَربٍ (1) ، وهُوَ واقِفٌ فی قِتالٍ ، فَفَلَقَ قَلبَهُ ، فَماتَ . (2)
الإرشاد عن حُمَید بن مسلم :ونادی [عُمَرُ بنُ سَعدٍ] فی أصحابِهِ : مَن یَنتَدِبُ لِلحُسَینِ فَیوطِئَهُ فَرَسَهُ ؟ فَانتَدَبَ عَشَرَهٌ ، مِنهُم : إسحاقُ بنُ حَیوَهَ ، وأخنَسُ بنُ مَرثَدٍ ، فَداسُوا الحُسَینَ علیه السلام بِخُیولِهِم حَتّی رَضّوا ظَهرَهُ . (3)
مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی :ثُمَّ إنَّ عُمَرَ بنَ سَعدٍ نادی : مَن یَنتَدِبُ لِلحُسَینِ علیه السلام فَیُوطِئَهُ فَرَسَهُ ؟ فَانتَدَبَ لَهُ عَشَرَهُ نَفرٍ ، مِنهُم : إسحاقُ الحَضرَمِیُّ ، ومِنهُم : الأَخنَسُ بنُ مَرثَدٍ الحَضرَمِیُّ ، القائِلُ فی ذلِکَ : نَحنُ رَضَضنَا الظَّهرَ بَعدَ الصَّدرِبِکُلِّ یَعبوبٍ (4) شَدیدِ الأَسرِ حَتّی عَصَینَا اللّهَ رَبَّ الأَمرِبِصُنعِنا مَعَ الحُسَینِ الطُّهرِ فَداسوا حُسَینا علیه السلام بِخُیولِهِم حَتّی رَضّوا صَدرَهُ وظَهرَهُ ، فَسُئِلَ عَن ذلِکَ فَقالَ : هذا أمرُ الأَمیرِ عُبَیدِ اللّهِ . (5)
1- .سهمٌ غربٌ : أی لا یعرف رامیه . یقال : سهم غَرب ، بفتح الراء وسکونها ، وبالإضافه وغیر الإضافه (النهایه : ج 3 ص 350 «غرب») .
2- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 454 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 573 ولیس فیه «وأحبش بن مرثد بن علقمه بن سلامه الحضرمی» ، أنساب الأشراف : ج 3 ص 410 ولیس فیهما ذیله من «فبلغنی» وراجع : الردّ علی المتعصّب العنید : ص 40 والمنتظم : ج 5 ص 341 واُسد الغابه : ج 2 ص 28 .
3- .الإرشاد : ج 2 ص 113 ، إعلام الوری : ج 1 ص 470 ، روضه الواعظین : ص 209 ولیس فیه «إسحاق بن حیوه وأخنس بن مرثد» .
4- .الیَعْبُوب : الفَرَسُ الطویلُ السریع (لسان العرب : ج 1 ص 574 «عبب») .
5- .مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 38 .
1 / 2اسب دواندن بر پیکر مطهّر امام علیه السلام
تاریخ الطبری به نقل از حُمَید بن مسلم : آن گاه ، عمر بن سعد، میان یارانش ندا داد که : چه کسی فراخوانِ اسب دواندن بر حسین را پاسخ می گوید؟ ده تن ، پاسخ مثبت دادند ، از جمله : اسحاق بن حَیوه حَضرَمی همان کسی که پیراهن حسین علیه السلام را برداشت و پس از آن ، پیسی گرفت و اَحبَش بن مَرثَد بن عَلقمه بن سلامه حضرمی . اینان آمدند و حسین علیه السلام را با اسبان خود ، لگدکوب کردند ، تا جایی که پشت و سینه ایشان را خرد کردند . به من (حُمَید) ، خبر رسید که پس از این [ماجرا] ، در یکی از جنگ ها ، تیری نامشخّص آمد و قلب احبش بن مَرثَد را که ایستاده بود ، شکافت و او را کشت .
الإرشاد به نقل از حمید بن مسلم : عمر بن سعد به یارانش ندا داد که : چه کسی ندای اسب دواندن بر حسین را اجابت می کند؟ ده تن اجابت کردند که از جمله آنان ، اسحاق بن حَیوه و اَخنَس بن مَرثَد بودند که اسب های خود را بر حسین علیه السلام دواندند و پشت ایشان را خرد کردند .
4985.امام علی علیه السلام :مقتل الحسین علیه السلام ، خوارزمی :سپس عمر بن سعد ندا داد که : چه کسی حاضر است بر حسین ، اسب بدوانَد؟
ده تن حاضر شدند که از جمله آنان ، اسحاق حضرمی و اخنس بن مرثد حضرمی بودند . اخنس در این باره گفته است :
ما بودیم که سینه و سپس پشت او را خرد کردیمبا همه اسب های بزرگ و تیزتک . خداوندِ صاحبْ اختیار [جهان] را نافرمانی کردیمبا کاری که با پیکر مطهّر حسین انجام دادیم .
آنان حسین علیه السلام را با اسبان خود ، لگدکوب کردند تا آن که سینه و پشت وی را خرد کردند . با این حال ، هنگامی که از او (عمر بن سعد) در این باره پرسیدند ، گفت : این ، فرمانِ فرمانده ، عبید اللّه ، بود . .
4984.امام علی علیه السلام :الملهوف :ثُمَّ نادی عُمَرُ بنُ سَعدٍ فی أصحابِهِ : مَن یَنتَدِبُ لِلحُسَینِ علیه السلام فَیُوطِئَ الخَیلَ ظَهرَهُ ؟ فَانتَدَبَ مِنهُم عَشَرَهٌ ، وهُم : إسحاقُ بنُ حَوبَهَ الَّذی سَلَبَ الحُسَینَ علیه السلام قَمیصَهُ ، وأخنَسُ بنُ مَرثَدٍ ، وحَکیمُ بنُ طُفَیلٍ السَّبیعِیُّ ، وعُمَرُ بنُ صَبیحٍ الصَّیداوِیُّ ، ورَجاءُ بنُ مُنقِذٍ العَبدِیُّ ، وسالِمُ بنُ خَیثَمَهَ الجُعفِیُّ ، وصالِحُ بنُ وَهبٍ الجُعفِیُّ ، وواحِظُ بنُ غانِمٍ ، وهانِئُ بنُ ثُبَیتٍ الحَضرَمِیُّ ، واُسَیدُ بنُ مالِکٍ لَعَنَهُمُ اللّهُ ، فَداسُوا الحُسَینَ علیه السلام بِحَوافِرِ خَیلِهِم ، حَتّی رَضّوا ظَهرَهُ وصَدرَهُ .
قالَ الرّاوی : وجاءَ هؤُلاءِ العَشَرَهُ حَتّی وَقَفوا عَلَی ابنِ زِیادٍ لَعَنَهُ اللّهُ ، فَقالَ اُسَیدُ بنُ مالِکٍ أحَدُ العَشَرَهِ :
نَحنُ رَضَضنَا الصَّدرَ بَعدَ الظَّهرِبِکُلِّ یَعبوبٍ شَدیدِ الأَسرِ
فَقالَ ابنُ زِیادٍ لَعَنَهُ اللّهُ : مَن أنتُم ؟ قالوا : نَحنُ الَّذینَ وَطِئنا بِخُیولِنا ظَهرَ الحُسَینِ حَتّی طَحَنّا حَناجِرَ صَدرِهِ .
قالَ : فَأَمَرَ لَهُم بِجائِزَهٍ یَسیرَهٍ .
قالَ أبو عُمَرَ الزّاهِدُ : فَنَظَرنا إلی هؤُلاءِ العَشَرَهِ ، فَوَجَدناهُم جَمیعا أولادَ زِنیً ، وهؤُلاءِ أخَذَهُمُ المُختارُ ، فَشَدَّ أیدِیَهُم وأرجُلَهُم بِسِکَکِ الحَدیدِ ، وأوطَأَ الخَیلَ ظُهورَهُم حَتّی هَلَکوا . (1) .
1- .الملهوف : ص 182 ، مثیر الأحزان : ص 78 نحوه وفیه «واخط بن ناعم» ، بحار الأنوار : ج 45 ص 59 وفیه «واحظ بن ناعم» .
4983.امام علی علیه السلام :الملهوف :سپس عمر بن سعد ، میان یارانش ندا داد که : چه کسی حاضر است بر حسین ، اسب بدواند؟
از یارانش ، این ده تن حاضر شدند : اسحاق بن حَوبه که پیراهن امام علیه السلام را به تاراج برده بود ، اخنس بن مرثد ، حَکیم بن طُفَیل سبیعی ، عمر بن صبیح صَیداوی ، رجاء بن مُنقِذ عبدی ، سالم بن خَیثمه جُعفی ، صالح بن وَهْب جُعفی ، واحِظ بن غانِم ، هانی بن ثُبَیت حضرمی و اسید بن مالک . اینان که خدا لعنتشان کند با سُم اسب هایشان ، حسین علیه السلام را چنان لگدکوب کردند که پشت و سینه اش را خرد کردند .
این ده تن ، [پس از پایان کار] آمدند و در برابر ابن زیاد که خدا لعنتش کند ایستادند و از میان آنان ، اسید بن مالک گفت :
ما بودیم که پشت و سپس سینه[ی او] رابا همه اسب های بزرگ و تیزتک ، خرد کردیم .
ابن زیاد که خدا لعنتش کند گفت : شما که هستید؟
گفتند: ما کسانی بودیم که بر پشت حسین ، اسب دواندیم تا آن که سینه و گلوی حسین را آسیاب کردیم .
ابن زیاد ، فرمان داد جایزه اندکی به آنان بدهند .
ابو عمر زاهد می گوید : ما به این ده تن نگریستیم و همه آنان را زنازاده یافتیم . مختار ، آنان را دستگیر کرد و با زنجیرهای آهنین ، دست و پاهایشان را بست و بر پشتشان اسب دواند تا به هلاکت رسیدند . .
4982.امام علی علیه السلام :المناقب لابن شهرآشوب :انتَدَبَ [عُمَرُ بنُ سَعدٍ] عَشَرَهً ، وهُم : إسحاقُ بنُ یَحیَی الحَضرَمِیُّ وهانِئُ بنُ ثُبَیتٍ الحَضرَمِیُّ ، وأدلَمُ بنُ ناعِمٍ ، وأسَدُ بنُ مالِکٍ ، وَالحَکیمُ بنُ طُفَیلٍ الطّائِیُّ ، وَالأَخنَسُ بنُ مَرثَدٍ ، وعَمرُو بنُ صَبیحٍ المَذحِجِیُّ ، ورَجاءُ بنُ مُنقِذٍ العَبدِیُّ ، وصالِحُ بنُ وَهبٍ الیَزَنِیُّ ، وسالِمُ بنُ خَیثَمَهَ الجُعفِیُّ ، فَوَطِئوهُ بِخَیلِهِم . (1)4981.امام علی علیه السلام :تذکره الخواصّ :قالَ عُمَرُ [بنُ سَعدٍ] : مَن یوطِئُ الخَیلَ صَدرَهُ ؟ فَأَوطَؤُوا الخَیلَ ظَهرَهُ وصَدرَهُ ، ووَجَدوا فی ظَهرِهِ آثارا سودا ، فَسَأَلوا عَنها ، فَقیلَ : کانَ یَنقُلُ الطَّعامَ عَلی ظَهرِهِ فِی اللَّیلِ إلی مَساکِنِ (2) أهلِ المَدینَهِ . (3)4980.امام علی علیه السلام ( در دعایش پس از نماز صبح ) مقاتل الطالبیّین :أمَرَ ابنُ زِیادٍ لَعَنَهُ اللّهُ وغَضِبَ عَلَیهِ أن یُوطَأَ صَدرُ الحُسَینِ علیه السلام وظَهرُهُ وجَنبُهُ ووَجهُهُ ، فَاُجرِیَتِ الخَیلُ عَلَیهِ . (4)4979.امام علی علیه السلام :المزار الکبیر فی زِیارَهِ النّاحِیَهِ : حَتّی نَکَسوکَ عَن جَوادِکَ ، فَهَوَیتَ إلَی الأَرضِ جَریحا ، تَطَؤُکَ الخُیولُ بِحَوافِرِها ، وتَعلوکَ الطُّغاهُ بِبَواتِرِها . (5) .
1- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 111 .
2- .هکذا فی المصدر ، والظاهر أنّ الصواب : «مساکین» .
3- .تذکره الخواصّ : ص 254 .
4- .مقاتل الطالبیّین : ص 118 .
5- .المزار الکبیر : ص 504 وراجع : هذه الموسوعه : ج 12 ص 232 (القسم الثالث عشر / الفصل الثالث عشر / الزیاره الاُولی بروایه المزار الکبیر) .
4978.امام علی علیه السلام :المناقب ، ابن شهرآشوب :عمر بن سعد ، ده تن را فرا خواند و آنها اسب هایشان را بر پیکر مطهّر امام حسین علیه السلام دواندند . این ده تن ، عبارت بودند از : اسحاق بن یحیی حضرمی ، هانی بن ثُبَیت حضرمی ، اَدلَم بن ناعم ، اسد بن مالک ، حَکیم بن طُفَیل طایی ، اَخنَس بن مَرثَد ، عمرو بن صبیح مَذحِجی ، رجاء بن مُنقِذ عبدی ، صالح بن وَهْب یزَنی و سالم بن خیثمه جُعفی .4985.عنه علیه السلام :تذکره الخواصّ :عمر [بن سعد] گفت : چه کسی اسب بر سینه او (حسین) می دوانَد ؟
آنان بر پشت و سینه ایشان ، اسب دواندند و در پشت ایشان ، لکّه های کبودی یافتند . چون در این باره پرسیدند ، گفته شد : او بر پشت خود ، شبانه، گندم به درِ خانه بینوایان مدینه می برد .4984.عنه علیه السلام :مقاتل الطالبیّین :ابن زیاد که خدا لعنتش کند و بر او خشم گیرد فرمان داد که بر سینه و پشت و پهلو و صورت حسین علیه السلام ، اسب بدَوانند و چنین کردند .4983.عنه علیه السلام :المزار الکبیر در زیارت ناحیه مقدّسه : تا آن که تو را از اسبت به زیر کشیدند و زخمی و خونین ، به زمین افتادی . اسب ها تو را زیر سُم خود گرفتند و ستمگران با شمشیرهایشان بر سر تو ریختند . .
1 / 3نَهبُ ما فِی الخِیامِ وسَلبُ بَناتِ الرَّسولِ صلّی الله علیه و آله4980.عنه علیه السلام ( مِن دُعائِهِ بَعدَ صَلاهِ الصُّبحِ ) تاریخ الطبری عن أبی مخنف عن جعفر بن محمّد بن علیّ [الصّادق] علیه السلام :مالَ النّاسُ عَلَی الوَرسِ (1) وَالحُلَلِ وَالإِبِلِ ، وَانتَهَبوها .
قالَ : ومالَ النّاسُ عَلی نِساءِ الحُسَینِ علیه السلام وثَقَلِهِ ومَتاعِهِ ، فَإِن کانَتِ المَرأَهُ لَتُنازَعُ ثَوبَها عَن ظَهرِها حَتّی تُغلَبَ عَلَیهِ ، فَیُذهَبَ بِهِ مِنها . (2)4979.عنه علیه السلام :أنساب الأشراف :مالَ النّاسُ عَلَی الوَرسِ وَالحُلَلِ وَالإِبِلِ ، فَانتَهَبوها ، وأخَذَ الرُّحَیلُ بنُ زُهَیرٍ الجُعفِیُّ وجَریرُ بنُ مَسعودٍ الحَضرَمِیُّ واُسَیدُ بنُ مالِکٍ الحَضرَمِیُّ أکثَرَ تِلکَ الحُلَلِ وَالوَرسِ ، وأخَذَ أبُو الجَنوبِ الجُعفِیُّ جَمَلاً کانَ یُستَقی عَلَیهِ الماءُ ، وسَمّاهُ حُسَینا ! ! ...
جاذَبُوا النِّساءَ مَلاحِفَهُنَّ عَن ظُهورِهِنَّ ، فَمَنَعَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ مِن ذلِکَ ، فَأَمسَکوا . (3)4978.عنه علیه السلام :الأخبار الطوال :ثُمَّ مالَ النّاسُ عَلی ذلِکَ الوَرسِ الَّذی کانَ أخَذَهُ مِنَ العیرِ (4) ، وإلی ما فِی المَضارِبِ ، فَانتَهَبوهُ . (5) .
1- .الوَرْسُ : نبت أصفر یکون بالیمن ، تتّخذ منه الغُمره للوجه ؛ وغمَّرَت المرأه وَجهها : أی طَلَت به وجهها (لسان العرب : ج 6 ص 254 «ورس» و ج 5 ص 32 «غمر») .
2- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 453 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 573 نحوه .
3- .. أنساب الأشراف : ج 3 ص 409 .
4- .العِیْرُ : الإبل تحمل المیره ، ثمّ غَلَبَ علی کلّ قافله (المصباح المنیر : ص 440 «عار») .
5- .الأخبار الطوال : ص 258 ، بغیه الطلب فی تاریخ حلب : ج 6 ص 2629 وراجع : هذه الموسوعه : ج 5 ص 130 (القسم السابع / الفصل السابع / أخذ الأموال التی بعث بها من الیمن إلی یزید) .
1 / 3تاراج کردن خیمه ها و غارت اموال دختران پیامبر صلّی الله علیه و آله
4975.امام علی علیه السلام :تاریخ الطبری به نقل از ابو مخنف ، از امام صادق علیه السلام : مردم به سوی سُرخاب و جامه های گران بها و شتران رفتند و آنها را تاراج کردند .
مردم به سوی حسین علیه السلام و اثاث و وسایل کاروان، هجوم آوردند و حتّی برای گرفتن لباس روی زنان نیز ، با آنها درگیر می شدند و چون چیره می شدند ، آن را می بردند .4974.امام علی علیه السلام :أنساب الأشراف :مردم به سوی سُرخاب و جامه های گران بها و شتران رفتند و آنها را به تاراج بردند . رُحَیل بن زُهَیر جُعفی ، جریر بن مسعود حضرمی و اُسَید بن مالک حَضرَمی ، بیشترِ این جامه ها را بردند و ابو الجَنوب جُعفی ، شتری را برد که با آن ، آب می کشید و نامش را حسین نهاده بود ... .
مردم ، چادرهای زنان را از روی آنان می کشیدند که عمر بن سعد ، آنان را از این کار ، منع کرد و آنان دست برداشتند .4973.امام علی علیه السلام :الأخبار الطوال :سپس مردم به سوی [عطر و] سرخابی که [حسین علیه السلام ] از کاروان تجاری[ِ یمن] گرفته بود (1) و نیز به سوی آنچه در خیمه ها بود ، رفتند و آنها را به تاراج بردند . .
1- .ر . ک : ج 5 ص 131 (بخش هفتم / فصل هفتم / گرفتن اموال ارسالی از یمن برای یزید) .
4972.امام علی علیه السلام :البدایه والنهایه عن حمید بن مسلم :تَقاسَمَ النّاسُ ما کانَ مِن أموالِهِ وحَواصِلِهِ ، وما فی خِبائِهِ حَتّی ما عَلَی النِّساءِ مِنَ الثِّیابِ الطّاهِرَهِ (1) . (2)4971.امام علی علیه السلام ( در دعایی که در مسجد جُعفی خواند ) سیر أعلام النبلاء :اُخِذَ ثَقَلُ الحُسَینِ علیه السلام ، وأخَذَ رَجُلٌ حُلِیَّ فاطِمَهَ بِنتِ الحُسَینِ علیه السلام ، وبَکی .
فَقالَت : لِمَ تَبکی ؟ فَقالَ : أأَسلُبُ بِنتَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، ولا أبکی ؟
قالَت : فَدَعهُ ! قالَ : أخافُ أن یَأخُذَهُ غَیری ! (3)4970.امام علی علیه السلام :الأمالی للصدوق عن فاطمه بنت الحسین علیه السلام :دَخَلَتِ الغاغَهُ (4) عَلَینَا الفُسطاطَ ، وأنَا جارِیَهٌ صَغیرَهٌ ، وفی رِجلَیَّ خَلخالانِ مِن ذَهَبٍ ، فَجَعَلَ رَجُلٌ یَفُضُّ الخَلخالَینِ مِن رِجلَیَّ ، وهُوَ یَبکی .
فَقُلتُ : ما یُبکیکَ ، یا عَدُوَّ اللّهِ ؟ فَقالَ : کَیفَ لا أبکی وأنَا أسلُبُ ابنَهَ رَسولِ اللّهِ ؟
فَقُلتُ : لا تَسلُبنی !
قالَ : أخافُ أن یَجیءَ غَیری فَیَأخُذَهُ !
قالَت : وَانتَهَبوا ما فِی الأَبنِیَهِ حَتّی کانوا یَنزِعونَ المَلاحِفَ (5) عَن ظُهورِنا . (6) .
1- .هکذا فی المصدر ، ویحتمل : «الظاهره» .
2- .البدایه والنهایه : ج 8 ص 188 .
3- .سیر أعلام النبلاء : ج 3 ص 303 ، الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) : ج 1 ص 479 نحوه .
4- .الغاغه من الناس : هم الکثیر المختلطون (الصحاح : ج 6 ص 2450 «غوی») .
5- .المِلحَفَه : المُلاءَه التی تلتحف بها المرأه ، واللِّحاف : کلّ ثوب یُتَغطّی به (المصباح المنیر : ص 550 «لحف») .
6- .الأمالی للصدوق : ص 228 الرقم 241 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 82 الرقم 9 .
4969.امام علی علیه السلام :البدایه و النهایه به نقل از حُمَید بن مسلم : مردم ، همه اموال نقد و غیر نقد حسین علیه السلام را میان خود ، تقسیم کردند ، حتّی آنچه را در خیمه بود و لباس های تمیز [یا رویینِ ]زنان را .4968.امام علی علیه السلام :سیر أعلام النبلاء :اثاثیه حسین علیه السلام را به تاراج بردند . مردی زیور فاطمه دختر حسین علیه السلام را گرفت و گریست . فاطمه پرسید : چرا می گریی؟
گفت : داراییِ دختر پیامبر خدا را به تاراج ببرم و نگِریم؟!
فاطمه گفت : پس آن را بگذار!
گفت : می ترسم کس دیگری آن را بردارد!4967.امام علی علیه السلام :الأمالی ، صدوق به نقل از فاطمه ، دختر امام حسین علیه السلام : اوباش ، به خیمه ما وارد شدند . من که دختری خردسال بودم ، دو خلخال طلا بر پاهایم داشتم . مردی خلخال ها را از پاهایم بیرون می کشید و می گریست .
گفتم : چرا می گریی ، ای دشمن خدا؟
گفت : چگونه نگِریم ، در حالی که زیور دختر پیامبر خدا را بر می دارم؟!
گفتم : [خُب ،] بر ندار !
گفت : می ترسم کسی جز من بیاید و آن را بردارد!
آنان آنچه را هم که در خیمه های بر پا شده، به چشم می خورْد ، به تاراج بردند و حتّی روپوش هایی را که خود را با آنها پوشانده بودیم ، از رویمان کشیدند و بردند . .
4977.عنه علیه السلام :الردّ علی المتعصّب العنید :أخَذَ آخَرُ مِلحَفَهَ فاطِمَهَ بِنتِ الحُسَینِ علیه السلام ، وأخَذَ آخَرُ حُلِیَّها . (1)4976.عنه علیه السلام :الملهوف :تَسابَقَ القَومُ عَلی نَهبِ بُیوتِ آلِ الرَّسولِ وقُرَّهِ عَینِ الزَّهراءِ البَتولِ ، حَتّی جَعَلوا یَنتَزِعونَ مِلحَفَهَ المَرأَهِ عَن ظَهرِها ، وخَرَجَ بَناتُ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وحَریمُهُ یَتَساعَدنَ عَلَی البُکاءِ ، ویَندُبنَ لِفِراقِ الحُماهِ وَالأَحِبّاءِ .
فَرَوی حُمَیدُ بنُ مُسلِمٍ ، قالَ : رَأَیتُ امرَأَهً مِن بَنی بَکرِ بنِ وائِلٍ کانَت مَعَ زَوجِها فی أصحابِ عُمَرَ بنِ سَعدٍ ، فَلَمّا رَأَتِ القَومَ قَدِ اقتَحَموا عَلی نِساءِ الحُسَینِ علیه السلام فی فُسطاطِهِنَّ ، وهُم یَسلُبونَهُنَّ ، أخَذَت سَیفا وأقبَلَت نَحوَ الفُسطاطِ ، وقالَت : یا آلَ بَکرِ بنِ وائِلٍ ، أتُسلَبُ بَناتُ رَسولِ اللّهِ ؟ ! لا حُکمَ إلّا للّهِِ ، یا لَثاراتِ رَسولِ اللّهِ ! فَأَخَذَها زَوجُها فَرَدَّها إلی رَحلِهِ . (2)4975.عنه علیه السلام :مثیر الأحزان :ثُمَّ اشتَغَلوا بِنَهبِ عِیالِ الحُسَینِ علیه السلام ونِسائِهِ ، حَتّی تُسلَبُ المَرأَهُ مِقنَعَتَها مِن رَأسِها ، أو خاتَمَها مِن إصبَعِها ، أو قُرطَها مِن اُذُنِها ، وحِجلَها مِن رِجلِها .
وجاءَ رَجُلٌ مِن سِنبِسَ إلَی ابنَهِ الحُسَینِ علیه السلام وَانتَزَعَ مِلحَفَتَها مِن رَأسِها ، وبَقینَ عُرایا تُراوِجُهُنَّ (3) رِیاحُ النَّوائِبِ ، وتَعبَثُ بِهِنَّ أکُفٌّ ، قَد غَشِیَهُنَّ القَدَرُ النّازِلُ ، وساوَرَهُنَّ الخَطبُ الهائِلُ ... .
ولَمّا رَأَتِ امرَأَهٌ مِن بَنی بَکرِ بنِ وائِلٍ وقَد تَوَزَّعوا سَلَبَ النِّساءِ ، قالَت : یا آلَ بَکرٍ ، أتُسلَبُ بَناتُ رَسولِ اللّهِ ؟ ! لا حُکمَ إلَی اللّهِ (4) ، یا لَثاراتِ المُصطَفی ! فَرَدَّها زَوجُها . (5) .
1- .الردّ علی المتعصّب العنید : ص 40 ، تذکره الخواصّ : ص 254 بزیاده «وعرّوا نساءه وبناته من ثیابهنّ» فی آخره .
2- .الملهوف : ص 180 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 58 .
3- .راجَتِ الریحُ : اختلطت فلا یُدری من أین تجیء (تاج العروس : ج 3 ص 385 «روج») .
4- .کذا فی المصدر ، والصحیح : «إلّا لِلّه» .
5- .مثیر الأحزان : ص 76 و 77 .
4974.عنه علیه السلام :الردّ علی المتعصّب العنید :یکی روپوش فاطمه دختر حسین علیه السلام را گرفت و دیگری زیورش را .4973.عنه علیه السلام :الملهوف :مردم در تاراج خیمه های خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و نور چشم زهرای بتول ، بر هم پیشی جستند ، تا آن جا که روپوش زنان را نیز از رویشان کشیدند . دختران پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و زنان امام حسین علیه السلام از خیمه ها بیرون آمدند و با هم به گریه و زاری پرداختند و در فراق حامیان و دوستدارانشان ، ناله سر دادند .
حمید بن مسلم گفته است : دیدم که زنی از بنی بکر بن وائل ، همراه همسرش ، میان یاران عمر بن سعد بود و هنگامی که دید مردم به زنان حسین علیه السلام در خیمه هایشان هجوم برده اند و اموال آنان را بر می دارند ، او نیز شمشیری گرفت و به سوی خیمه ها آمد و گفت : «ای خاندان بکر بن وائل ! آیا اموال دختران پیامبر خدا تاراج می شود [و شما کاری نمی کنید]؟! حکومت ، جز از آنِ خدا نیست . برای خونخواهی پیامبر خدا [به پا خیزید]!» ؛ ولی همسرش جلوی او را گرفت و او را به جایگاهش باز گرداند .4972.عنه علیه السلام :مثیر الأحزان :آن گاه ، به تاراج همسران و زنان کاروان حسین علیه السلام سرگرم شدند ، تا آن جا که مقنعه زنان را نیز از سرشان ، انگشتر را از انگشتشان ، گوشواره را از گوش هایشان و خلخال را از پایشان بیرون کشیدند . مردی از قبیله سِنبِس ، به سوی دختر امام حسین علیه السلام آمد و ملحفه را از سرش کشید . آنان سرْبرهنه ماندند و گردباد مصیبت ، بر آنها پیچید و بازیچه دست روزگار شدند . قضای فرود آمده ، آنان را در بر گرفت و حوادث وحشتناک ، بر گرد آنها حلقه زد ... .
زنی از قبیله بنی بکر بن وائل ، هنگامی که دید اموالِ به تاراج برده زنان را قسمت می کنند، گفت : «ای خاندان بکر ! آیا اموال دختران پیامبر خدا ، تاراج می شود [و شما کاری نمی کنید]؟! حکومت ، جز از آنِ خدا نیست . برای خونخواهیِ پیامبر خدا ، به پا خیزید!» ؛ ولی همسرش او را باز گرداند . .
4971.عنه علیه السلام ( فی دُعاءٍ دَعا بِهِ فی مَسجِدِ جُعفِیٍّ ) مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی :أقبَلَ الأَعداءُ حَتّی أحدَقوا بِالخَیمَهِ ، ومَعَهُم شِمرُ بنُ ذِی الجَوشَنِ ، فَقالَ : اُدخُلوا فَاسلُبوا بِزَّتَهُنَّ . (1)
فَدَخَلَ القَومُ فَأَخَذوا کُلَّ ما کانَ بِالخَیمَهِ ، حَتّی أفضَوا إلی قُرطٍ کانَ فی اُذُنِ اُمِّ کُلثومٍ اُختِ الحُسَینِ فَأَخَذوهُ وخَرَموا اُذُنَها ، حَتّی کانَتِ المَرأَهُ لَتُنازَعُ ثَوبَها عَلی ظَهرِها حَتّی تُغلَبَ عَلَیهِ .
وأخَذَ قَیسُ بنُ الأَشعَثِ قَطیفَهً لِلحُسَینِ علیه السلام کانَ یَجلِسُ عَلَیها ، فَسُمِّیَ لِذلِکَ قَیسَ قَطیفَهٍ ، وأخَذَ نَعلَیهِ رَجُلٌ مِنَ الأَزدِ ، یُقالُ لَهُ : الأَسوَدُ ، ثُمَّ مالَ النّاسُ عَلَی الوَرسِ وَالخَیلِ وَالإِبِلِ ، فَانتَهَبوها . (2)4970.عنه علیه السلام :المناقب لابن شهرآشوب :قَصَدَ شِمرٌ إلَی الخِیامِ فَنَهَبوا ما وَجَدوا ، حَتّی قُطِعَت اُذُنُ اُمِّ کُلثومٍ لِحَلقَهٍ . (3)4969.عنه علیه السلام :تاریخ الطبری عن حمید بن مسلم :اِنتَهَیتُ إلی عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ الأَصغَرِ علیهم السلام ، وهُوَ مُنبَسِطٌ عَلی فِراشٍ لَهُ ، وهُوَ مَریضٌ ، وإذا شِمرُ بنُ ذِی الجَوشَنِ فی رَجّالَهٍ مَعَهُ یَقولونَ : ألا نَقتُلُ هذا ؟
قالَ : فَقُلتُ : سُبحانَ اللّهِ ! أنَقتُلُ الصِّبیانَ ، إنَّما هذا صَبِیٌّ .
قالَ فَما زالَ ذلِکَ دَأبی أدفَعُ عَنهُ کُلَّ مَن جاءَ ، حَتّی جاءَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ ، فَقالَ : ألا لا یَدخُلَنَّ بَیتَ هؤُلاءِ النِّسوَهِ أحَدٌ ، ولا یَعرِضَنَّ لِهذَا الغُلامِ المَریضِ ، ومَن أخَذَ مِن مَتاعِهِم شَیئا فَلیَرُدَّهُ عَلَیهِم ؛ قالَ : فَوَ اللّهِ ، ما رَدَّ أحَدٌ شَیئا .
قالَ : فَقالَ عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام : جُزیتَ مِن رَجُلٍ خَیرا ، فَوَ اللّهِ ، لَقَد دَفَعَ اللّهُ عَنّی بِمَقالَتِکَ شَرّا . (4) .
1- .البِزَّه : الثیاب أو متاع البیت من الثیاب ونحوها (القاموس المحیط : ج 2 ص 166 «بزز») .
2- .مقتل الحسین للخوارزمی : ج 2 ص 37 ، الفتوح : ج 5 ص 120 ؛ الحدائق الوردیّه : ص 123 کلاهما نحوه ، ولیس فیهما ذیله من «حتّی کانت» ، بحار الأنوار : ج 45 ص 60 .
3- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 112 .
4- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 454 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 38 نحوه وراجع : الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) : ج 1 ص 480 وتهذیب الکمال : ج 20 ص 384 وتاریخ دمشق : ج 41 ص 366 وتذکره الخواصّ : ص 258 .
4968.عنه علیه السلام :مقتل الحسین علیه السلام ، خوارزمی :دشمنان ، پیش آمدند تا به گرد خیمه ها حلقه زدند . شمر بن ذی الجوشن نیز با آنها بود . او گفت : به درون خیمه ها بروید و جامه ها و متاعشان را بگیرید .
مردم ، وارد شدند و هر چه در خیمه ها بود ، برداشتند ، تا جایی که گوشواره امّ کلثوم ، خواهر حسین علیه السلام را هم گرفتند و گوشش را دریدند . حتّی جامه رویینِ زنان را به زور می کشیدند و می بردند .
قیس بن اشعث ، قطیفه ای را برداشت که حسین علیه السلام بر روی آن می نشست . او از این رو ، «قیسِ قطیفه» نامیده شد . همچنین ، مردی از قبیله اَزد به نام اسود ، کفش های ایشان را برداشت و سپس مردم به سوی وسایل زنان و اسبان و شترها رفتند و آنها را به تاراج بردند .4967.عنه علیه السلام :المناقب ، ابن شهرآشوب :شمر ، متوجّه خیمه ها شد و آنچه را یافتند ، تاراج کردند و حتّی گوش امّ کلثوم برای [بردنِ ]گوشواره ای ، پاره شد .4966.امام علی علیه السلام :تاریخ الطبری به نقل از حمید بن مسلم : به علی بن الحسین ، علیِ کوچک تر [از علی اکبر ]رسیدم . او بیمار بود و در بستر افتاده بود . شمر بن ذی الجوشن ، با پیادگانِ همراهش رسید . آنان گفتند : آیا این را نکشیم؟
من گفتم : سبحان اللّه ! کودکان را بکشیم؟! این ، یک بچّه است .
پیوسته این ، کارم بود و هر کس را که می آمد ، از او دور می کردم ، تا آن که عمر بن سعد آمد و گفت : هیچ کس وارد خیمه این زنان نشود . کسی به این جوان بیمار نیز کاری نداشته باشد . هر کس که چیزی از وسایل اینان برداشته ، به ایشان برگرداند .
امّا به خدا سوگند ، کسی چیزی بر نگرداند .
علی بن الحسین علیه السلام به من فرمود : «خیر ببینی ، که به خدا سوگند خداوند ، شر را با سخن تو ، از من دور ساخت!» . .
4965.امام علی علیه السلام ( در دعایش ) الإرشاد عن حمید بن مسلم :فَوَ اللّهِ ، لَقَد کُنتُ أرَی المَرأَهَ مِن نِسائِهِ وبَناتِهِ وأهلِهِ تُنازَعُ ثَوبَها عَن ظَهرِها حَتّی تُغلَبَ عَلَیهِ ، فَیُذهَبَ بِهِ مِنها ، ثُمَّ انتَهَینا إلی عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام ، وهُوَ مُنبَسِطٌ عَلی فِراشٍ ، وهُوَ شَدیدُ المَرَضِ ، ومَعَ شِمرٍ جَماعَهٌ مِنَ الرَّجّالَهِ .
فَقالوا لَهُ : ألا نَقتُلُ هذَا العَلیلَ ؟ فَقُلتُ : سُبحانَ اللّهِ ! أیُقتَلُ الصِّبیانُ ؟ إنَّما هُوَ صَبِیٌّ وإنَّهُ لِما بِهِ (1) ، فَلَم أزَل حَتّی رَدَدتُهُم عَنهُ .
وجاءَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ ، فَصاحَ النِّساءُ فی وَجهِهِ وبَکَینَ ، فَقالَ لِأَصحابِهِ : لا یَدخُل أحَدٌ مِنکُم بُیوتَ هؤُلاءِ النِّسوَهِ ، ولا تَعَرَّضوا لِهذَا الغُلامِ المَریضِ ، وسَأَلَتهُ النِّسوَهُ لِیَستَرجِعَ ما اُخِذَ مِنهُنَّ لِیَتَسَتَّرنَ بِهِ ، فَقالَ : مَن أخَذَ مِن مَتاعِهِنَّ شَیئا فَلیَرُدَّهُ عَلَیهِنَّ ، فَوَ اللّهِ ، ما رَدَّ أحَدٌ مِنهُم شَیئا ، فَوَکَّلَ بِالفُسطاطِ وبُیوتِ النِّساءِ وعَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام جَماعَهً مِمَّن کانوا مَعَهُ ، وقالَ : اِحفَظوهُم لِئَلّا یَخرُجَ مِنهُم أحَدٌ ، ولا تُسیؤُنَّ إلَیهِم . (2)4964.امام علی علیه السلام :المنتظم :أمَرَ [عُمَرُ بنُ سعَدٍ] بِقَتلِ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَوَقَعَت عَلَیهِ زَینَبُ علیهاالسلام ، وقالَت : وَاللّهِ ، لا یُقتَلُ حَتّی اُقتَلَ ، فَرَقَّ لَها وکَفَّ عَنهُ . (3) .
1- .أی أشفی علی الموت (بحار الأنوار : ج 82 ص 166) .
2- .. الإرشاد : ج 2 ص 112 ، إعلام الوری : ج 1 ص 469 ، روضه الواعظین : ص 209 وفیه من «وجاء» إلی «شیئا» ، بحار الأنوار : ج 45 ص 61 .
3- .المنتظم : ج 5 ص 341 .
4963.امام علی علیه السلام :الإرشاد به نقل از حمید بن مسلم : به خدا سوگند ، می دیدم که با زنی از همسران و دختران و خاندان امام حسین علیه السلام درگیر می شوند و لباسش را از رویش می کشند و چون چیره می شوند ، آن را می برند .
سپس به علی بن الحسین علیه السلام رسیدیم که در بستر افتاده و به شدّت ، بیمار بود . گروهی از پیادگان ، با شمر رسیدند . آنان به شمر گفتند : آیا این بیمار را نکشیم؟
من گفتم : سبحان اللّه ! مگر کودکان را می کشند؟! این ، بچّه است و بیماری اش کارش را می سازد .
همواره چنین گفتم تا آنان را از او باز گرداندم . پس عمر بن سعد آمد و زنان ، رو به رویش صیحه زدند و گریستند . او به یارانش گفت : هیچ یک از شما ، به درون خیمه های این زنان نرود و متعرّض این جوان بیمار هم نشوید .
زنان از او خواستند که آنچه را از ایشان گرفته اند ، باز گردانند تا خود را با آنها بپوشانند . [عمر بن سعد] گفت : هر کس که از وسایل ایشان چیزی برداشته ، باید به آنان باز گرداند .
به خدا سوگند ، هیچ یک از آنان ، چیزی باز نگرداند . عمر بن سعد ، گروهی از اطرافیانش را بر خیمه و خرگاه زنان و نیز نزد علی بن الحسین علیه السلام گماشت و گفت : مراقبشان باشید تا کسی از آنان بیرون نرود ؛ ولی با آنها بدرفتاری نکنید .4962.امام علی علیه السلام ( در سخنرانی اش درباره ویژگی فرشتگان ) المنتظم :[عمر بن سعد] به کشتن علی بن الحسین علیه السلام فرمان داد ؛ امّا زینب ، خود را بر او انداخت و گفت : به خدا سوگند ، او کشته نمی شود تا من کشته شوم !
عمر ، دلش به حال زینب سوخت و از علی بن الحسین علیه السلام دست کشید . .
4961.امام علی علیه السلام :أخبار الدول وآثار الاُول :هَمَّ شِمرٌ المَلعونُ عَلَیهِ ما یَستَحِقُّ مِنَ اللّهِ بِقَتلِ عَلِیٍّ الأَصغَرِ بنِ الحُسَینِ علیه السلام وهُوَ مَریضٌ ، فَخَرَجَت إلَیهِ زَینَبُ بِنتُ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام وقالَت : وَاللّهِ ، لا یُقتَلُ حَتّی اُقتَلَ ، فَکَفَّ عَنهُ . (1)1 / 4إضرامُ النّارِ فِی الفُسطاطِ4965.عنه علیه السلام ( فی دُعائِهِ ) الملهوف :وجاءَت جارِیَهٌ مِن ناحِیَهِ خِیَمِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَقالَ لَها رَجُلٌ : یا أمَهَ اللّهِ ، إنَّ سَیِّدَکِ قُتِلَ .
قالَتِ الجارِیَهُ : فَأَسرَعتُ إلی سَیِّداتی وأنَا أصیحُ ، فَقُمنَ فی وَجهی وصِحنَ ... .
قالَ الرّاوی : ثُمَّ أخرَجُوا النِّساءَ مِنَ الخَیمَهِ ، وأشعَلوا فیهَا النّارَ ، فَخَرَجنَ حَواسِرَ مُسَلَّباتٍ حافِیاتٍ باکِیاتٍ ، یَمشینَ سَبایا فی أسرِ الذِّلَّهِ . (2)4964.عنه علیه السلام :مثیر الأحزان :خَرَجَ بَناتُ سَیِّدِ الأَنبِیاءِ وقُرَّهِ عَینِ الزَّهراءِ ، حاسِراتٍ مُبدِیاتٍ لِلنِّیاحَهِ وَالعَویلِ ، یَندُبنَ عَلَی الشَّبابِ وَالکُهولِ ، واُضرِمَتِ النّارُ فِی الفُسطاطِ فَخَرَجنَ هارِباتٍ ، وهُنَّ کَما قالَ الشّاعِرُ :
فَتَرَی الیَتامی صارِخینَ بِعَولَهٍتَحثُو التُّرابَ لِفَقدِ خَیرِ إمامِ وتَقُمنَ رَبّاتِ (3) الخُدورِ حَواسِرایَمسَحنَ عُرضَ ذَوائِبِ (4) الأَیتامِ وتَرَی النِّساءَ أرامِلاً وثَواکِلاًتَبکینَ کُلَّ مُهَذَّبٍ وهُمامِ (5) .
1- .أخبار الدول وآثار الاُول : ج 1 ص 323 .
2- .الملهوف : ص 180 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 58 ؛ الفتوح : ج 5 ص 120 وفیه «خرج القوم من الخیمه وأضرموها بالنار» فقط .
3- .فی المصدر : «رباب» ، والصواب ما أثبتناه .
4- .الذوائب : جمع ذؤابه ؛ وهو الشعر المظفور من شعر الرأس (النهایه : ج 2 ص 151 «ذأب») .
5- .مثیر الأحزان : ص 77 .
4963.عنه علیه السلام :أخبار الدُّوَل و آثار الاُوَل :شمرِ ملعون که خداوند ، آنچه سزاوارش است ، بر سرش آوَرد تصمیم گرفت علیِ کوچک تر [از علی اکبر ]پسر حسین علیه السلام را که بیمار بود ، بکشد . زینب به سوی او آمد و گفت : به خدا سوگند ، او کشته نمی شود تا من کشته شوم !
پس شمر از او دست کشید .
1 / 4آتش زدن خیمه ها
4960.الإمام علیّ علیه السلام :الملهوف :دختری از سوی خیمه های حسین علیه السلام آمد و مردی به او گفت : ای بنده خدا ! سَرورت کشته شد .
دخترک گفت : صیحه زنان ، به سوی بانوانم دویدم و آنان نیز رو به رویم ایستادند و فریاد کشیدند ... .
راوی می گوید : آن گاه ، زنان را از خیمه ها بیرون راندند و خیمه ها را آتش زدند . زنان ، سر و پا برهنه و غارتْ شده و گریان ، بیرون دویدند و همچون اسیرانِ در بند ، راه سپردند .4959.امام علی علیه السلام :مثیر الأحزان :دخترانِ سَرور پیامبران و نور چشم زهرا ، سرْبرهنه، نوحه خوان و ناله زنان ، بیرون آمدند . آنان بر جوانان و پیرانِ از دست رفته ، گریه و زاری می کردند و از خیمه های در حالِ سوختن ، می گریختند . آنان آن گونه بودند که شاعر می گوید :
یتیمان را می بینی که ناله و فریاد سر می دهندو از فقدان بهترین پیشوا ، خاک بر سر می ریزند . و بانوان پرده نشین ، سرْبرهنه ایستاده اندو بر گیسوان آویخته یتیمان ، دست می کشند . زنان را شوهر و فرزندْ از دست داده ، می بینیکه بر پاکان و دلیران می گریند . .
1 / 5فَرَحُ یَزیدَ وبَنی اُمَیَّهَ4956.امام علی علیه السلام :تاریخ الطبری عن عمّار الدهنیّ عن أبی جعفر [الباقر] علیه السلام فی بَیانِ إرسالِ عُبَیدِ اللّهِ أهلَ البَیتِ إلَی الشّامِ : فَلَمّا قَدِموا عَلَیهِ [أی عَلی یَزیدَ لَعنَهُ اللّهِ عَلَیهِ ]جَمَعَ مَن کانَ بِحَضرَتِهِ مِن أهلِ الشّامِ ، ثُمَّ أدخَلوهُم ، فَهَنَّؤُوهُ بِالفَتحِ . (1)4955.امام علی علیه السلام :تذکره الخواصّ :إنَّهُ [أی یَزیدَ] استَدعَی ابنَ زِیادٍ إلَیهِ ، وأعطاهُ أموالاً کَثیرَهً ، وتُحَفا عَظیمَهً ، وقَرَّبَ مَجلِسَهُ ، ورَفَعَ مَنزِلَتَهُ ، وأدخَلَهُ عَلی نِسائِهِ ، وجَعَلَهُ نَدیمَهُ ، وسَکِرَ لَیلَهً ، وقالَ لِلمُغَنّی غَنِّ ، ثُمَّ قالَ یَزیدُ بَدیهِیّا :
اِسقِنی شَربَهً تُرَوّی فُؤادیثُمَّ مِل فَاسقِ مِثلَهَا ابنَ زِیادِ صاحِبَ السِّرِّ وَالأَمانَهِ عِندیولِتَسدیدِ مَغنَمی وجِهادی قاتِلَ الخارِجِیِّ أعنی حُسَیناومُبیدَ الأَعداءِ وَالحُسّادِ (2) .
1- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 390 ، تهذیب الکمال : ج 6 ص 429 ، سیر أعلام النبلاء : ج 3 ص 309 ؛ مثیر الأحزان : ص 100 نحوه .
2- .تذکره الخواصّ : ص 290 .